Termoelektrana (TE) Pljevlja ima dominantnu ulogu u energetskom miksu električne energije proizvedene u Crnoj Gori u 2022. godini, sa udjelom od 45%, pokazuje analiza udjela obnovljivih izvora i visokoefikasne kogeneracije u ukupnoj proizvodnji i potrošnji električne energije. Velike hidroelektrane imaju udio od 39%, a tokom proteklih godina raste i udio vjetroelektrana, koje su tokom prošle godine učestvovale sa 10%. Udio distribuiranih izvora iznosio je 6%.
– Podaci dostavljeni od strane operatora prenosnog i operatora distributivnog sistema električne energije ukazuju da ukupna količina električne energije proizvedena u velikim hidroelektranama (HE Piva i HE Perućica) u Crnoj Gori u prošloj godini, u iznosu od 1.274.440 MWh, predstavlja pad od 22% u odnosu na prosjek proizvodnje ovih elektrana u prethodnih 10 godina – stoji u analizi koju je objavila Regulatorna agencija za energetiku i regulisane komunalne djelatnosti.
Međutim, kako su pojasnili, odnosu na 2017. godinu, kada je zbog nepovoljne hidrološke situacije ostvarena najniža proizvodnja električne energije velikih hidroelektrana u prethodnih deset godina u iznosu od 921.701 MWh, u 2022. godini je ostvarena proizvodnja hidroelektrana veća za 38%.
Analiza pokazuje i da je udio obnovljivih izvora energije i visokoefikasne kogeneracije u ukupnoj proizvodnji električne energije u 2022. godine iznosio 55,05%, što je za 4% manje od prosječnog udjela u prethodnom destogodišnjem periodu, odnosno 16% manje od maksimalnog udjela u prethodnom desetogodišnjem periodu dostignutom 2013.
– Na osnovu podataka o nacionalnom rezidualnom miksu električne energije za Crnu Goru (NRM) za 2022. godinu i iskorišćenim garancijama porijekla za 2022. godinu objavljenim od strane COTEE, kao i na osnovu ukupne energije isporučene svim kupcima u prošloj godini (2.620.478,273 MWh), udio OIE i VEK u ukupnoj potrošnji u Crnoj Gori u 2022. godini u procentu od 47,91% – navedeno je.
Najveći udio u potrošnji zauzima hidroenergija sa 40,78%.
– Pored hidroenergije, značajan udio u potrošnji zauzima energija iz mrkog uglja i lignita 31,03% – pokazuju podaci.
Kako je pojašnjeno, u oblasti obnovljivih izvora energije i visokoefikasne kogeneracije, a u skladu sa Zakonom o energetici, REGAGEN vrši godišnju analizu i objavljuje podatke o udjelu obnovljivih izvora energije i visokoefikasne kogeneracije u ukupnoj proizvodnji i potrošnji električne energije, utvrđuje i mijenja privremeni status povlašćenog proizvođača, utvrđuje, mijenja i oduzima status povlašćenog proizvođača, vodi registar povlašćenih proizvođača, izvještava Ministarstvo, operatora tržišta, operatora distributivnog sistema i operatora prenosnog sistema električne energije o izdatim rješenjima o sticanju statusa povlašćenog proizvođača, prnosi eKapija.
– REGAGEN je 18.07.2023. godine izvršila kontrolu proračuna udjela energije proizvedene iz obnovljivih izvora i drugih izvora urađenog od strane snabdjevača, dok je takođe izvršila i kontrolu proračuna udjela obnovljivih i drugih izvora u proizvedenoj odnosno isporučenoj električnoj energiji urađenog od strane operatora tržišta, o čemu je objavila izvještaje na internet stranici, a koji predstavljaju podlogu za ovu analizu – navodi se u objavljenom dokumentu.
Zakonom je utvrđeno da OIE predstavljaju nefosilni energetski izvori poput vodotoka, biomase, vjetra, sunca, biogasa, deponijskog gasa, izvora geotermalne energije, talasa, plime i osjeke, gasa i čvrstog otpada iz postrojenja za preradu otpadnih voda i čvrstog komunalnog otpada.
Pod visokoefikasnom kogeneracijom (u daljem tesktu: VEK) smatra se kombinovana odnosno istovremena proizvodnja toplotne energije za grijanje i/ili hlađenje i električne energije pri čemu se ostvaruje ušteda primarne energije od najmanje 10% u odnosu na referentne vrijednosti za odvojenu proizvodnju toplotne energije i električne energije i kogeneraciju u malim i mikro kogeneracionim objektima.
– Ostvarivanje obaveznog udjela energije iz obnovljivih izvora u ukupnoj finalnoj potrošnji energije u skladu sa obavezama preuzetim potvrđenim međunarodnim ugovorom je od javnog interesa. Crna Gora je u cilju promovisanja upotrebe obnovljivih izvora u proizvodnji električne energije koristila različite podsticajne mjere, iz razloga što je upotreba ovih resursa u proizvodnji električne energije od višestrukog značaja – pojašnjeno je.
U dokumentu podsjećaju da je najstariji proizvodni objekat priključen na elektroenergetski sistem Crne Gore, mala hidroelektrana (mHE) Podgor, puštena u rad 1941. godine. Proces elektrifikacije je nastavljen i proizvodni kapaciteti su bili konstantno u porastu do 1982. godine kada je, poslije niza mHE, hidroelektrana Perućica i Piva, TE Pljevlja započela proizvodnju električne energije.
Trend izgradnje proizvodnih objekata nastavljen je 2013. godine, pa su tako, zaključno sa 2021. godinom, na elektroenergetski sistem Crne Gore priključene dvije vjetroelektrane, a kao i više malih hidroelektrana i solarnih elektrana.
– Poslije višegodišnjeg trenda izgradnje proizvodnih objekata, u prošloj godini na elektroenergetski sistem Crne Gore nije priključen nijedan novi proizvođač električne energije. Zabilježen je rast broja kupaca-proizvođača, čija instalisana snaga iznosi 2,8 MW. Ukupna instalisana snaga svih elektrana u Crnoj Gori na kraju 2022. godine iznosila je 1.053,044 MW, od kojih se 78,63% odnosi na OIE – naznačeno je u dokumentu.
